Ik moet me geen zorgen maken..! (over de aanname dat jij dat doet)

‘Ik bepaal wat ik denk’. Niet alleen in coaching, maar ook in het dagelijks leven wordt dit vermogen in diverse vormen veelvuldig opgeëist. Soms expliciet: ‘Ja, maar ik moet gewoon niet zo negatief denken!’. Dan weer iets meer verdekt: ‘Je moet positief blijven’. 'Ik zit mezelf weer helemaal gek te maken.' Het idee is hier dat er een ‘ik’ is die gedachten maakt. Dat er iemand is die dat dóet. Klopt dat eigenlijk wel?

Misschien denk je dat jij de maker van je gedachten bent. Dat kan heel goed. Oké, stel nou dat dat werkelijk zo is. Waarom kies je dan niet alleen voor positieve gedachten? Bovendien, we beweren juist vaak het tegenovergestelde. ‘M’n gedachten zitten me in de weg.’ Of ‘M’n gedachten gaan met me aan de haal’. Er lijkt niet alleen een ‘jij’ te zijn die gedachten maakt, er lijken ook gedachten te zijn waar je niet over gaat. En dan moet jij je best maar zien te doen om de nare of afleidende denksels niet op te merken. ‘Koppie erbij houden nu.’

Het is allemaal de schuld van Descartes! Haha, geintje, … de beste man kan daar natuurlijk ook niks aan doen. Ik denk, dus ik ben. Het is een veelgehoorde kreet en die komt nu eenmaal van hem. De stelling wordt nogal eens letterlijk genomen en klinkt plausibel, maar… 

De uitnodiging is om dit soort vragen niet slechts te lezen, maar echt te laten binnenvallen. Ik bepaal wat ik denk. Oké, …

Bepaal ik dan ook hoevéél ik denk? ...
Wanneer ik start met denken? ...
Hoe ik een gedachte begin? ...
Wanneer ik stop? ...
Kies ik ervoor of de gedachte positief of negatief wordt? ...

Ik bepaal wat ik denk. Oké, kun je dan ook beïnvloeden of een gedachte terugkeert? Tot vervelens toe! GRRRR. Weer die gedachte! Of bepaal je dát dan niet? En als je denkt dat je maar over een gedeelte gaat, hoe bepaal je dan wélk gedeelte? Wellicht nog crucialer: hoe dwing jij af wanneer je de controle hebt en wanneer niet? Daar is dan controle voor nodig, nietwaar? De hamvraag is dus... kun jij bepalen wanneer je het stokje even overgeeft aan het universum, … en wanneer je ‘m zelf weer oppakt?

Ik bepaal wat ik denk. Ik vind het een vreemde gedachte. Ook een grappige, maar daar kan ik niets aan doen. Ik kan die gedachte niet grappig gaan zitten maken. Het wordt gewoon grappig gevonden. Of ik dat nou leuk vind of niet :) . ‘Ja, maar het is toch zo dat ik me soms gewoon geen zorgen moet maken?’ Alsof je zorgen maakt. Als dat zo was dan deed je dat niet toch? Daar maakt Alan Watkins trouwens in een college over emoties en gedachten een leuke grap over. Ik zal ‘m hier vrij vertalen… Heb je dat wel eens, dat mensen zeggen (of misschien jijzelf ook wel eens): ‘Ah joh, weet je wat jij moet doen, je moet je gewoon geen zorgen maken.’ Ah nee, dát helpt! Oh, ik moet me dus gewoon geen zorgen maken, daar had ik zelf nog niet aan gedacht. Dank voor de tip. 

En als je nog steeds denkt dat je gedachten maakt, heeft Leo Hartong een vriendelijk uitnodiging dit nog eens eenvoudig na te gaan: ‘Vraag jezelf wat je volgende gedachte is en kijk of je die van tevoren weet.’

Ik bepaal wat ik denk. Als dat echt zo was, kon je dus denken dat alle gedachten prima zijn. Maar dat vinden we meestal niet. Ik wil wél terugdenken aan die leuke vakantie, die mooie man, dat gezellige dagje met de familie. Ik wil niet terugdenken aan de dood van m’n zus, ik wil me geen zorgen maken over m’n baan.

‘Ja, maar waarom zou je hier überhaupt bij stilstaan? Of je wel of niet gedachten maakt?’ Tja, dat hoeft ook helemaal niet, maar dat gebeurt op dit moment gewoon. Je wordt er niet per se een beter mens van ofzo. Tegelijkertijd kan het simpele ‘zien’ wat er speelt –het spontaan opkomen en weer verdwijnen van gedachten in bewustzijn– wel degelijk de kramp eraf halen. Zonder het idee dat jij de maker van je gedachten bent, is er minder ruis om gedachten heen. Paul Smit vergelijkt gedachten wel eens met rimpelingen in het water. Met die rimpeling is niets mis. Tenzij je vindt van wel natuurlijk. Dan kun je een steen in het water gooien in de hoop dat de rimpelingen verdwijnen en het rustiger wordt. 

Maar ja, als je niet de maker van gedachten bent… zie je misschien ook dat je niet gooier van die steen bent.
Ontspan.